Blog

ISO 14001 : 2015 Çevre Yönetim Sistemleri

28 Haz

ISO 14001 : 2015 Çevre Yönetim Sistemleri

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Nedir?

Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS); çevresel amaç ve hedefleri tanımlama ve çevre yönetim sistemi gereksinimlerini karşılamak için yeterli ve uygun, politika ve prosedürlerin oluşturulması, sürekli çevresel performans elde etmeyi sağlayan bir araçtır.

1996 yılında ISO tarafından uluslararası işbirliği çerçevesinde dünyada en çok kabul gören çevre yönetim sistemi standardı olan ISO 14001 standardı oluşturulmuş ve ilan edilmiştir.

Serinin belgelendirme standardı olan ISO 14001, üretim/hizmet gerçekleştirmenin yanı sıra çevreyi korumayı ve çevre etkilerini en aza indirmeyi amaçlayan kuruluşlara çevre etkilerinin tespitinden başlayıp, bunların nasıl azaltılabileceği, oluşması muhtemel etkiler için nasıl önlem alınabileceği ile ilgili bir sistematik getiren bir yönetim sistemi tanımlar.

ISO 14001 Standardını temel alan bir çevre yönetim sistemi her tip ve büyüklükteki işletmenin kendi ürün, hizmet ve faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkilerini kontrol etmesine yardımcı olan bir yönetim aracıdır.

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nin amacı, kuruluşlara, çevreyi korumak ve değişen çevresel koşullara sosyoekonomik ihtiyaçlarla dengeli olarak cevap vermek için sistematik bir çerçeve sağlamaktır. ISO 14001, kuruluşa, çevre yönetim sisteminin kendi belirlediği beklenen çıktılarına ulaşması için olanak sağlayacak şartları belirtir.

ISO 14001 ÇYS Standardı; çevre performans standardı olmayıp, çevre yönetim standardı olduğuna dikkat edilmelidir. ISO 14001 ÇYS Standardı, performans düzeyleri ve kriterleri tanımlamamakta, işletmeye, işletmenin uyması gereken yasalar ve işletmenin gereklilikleri dikkate alınarak, kendi performans araçlarını ve hedeflerini belirleme olanağını sağlamaktadır.

Çevre Yönetim Sistemi’nin hedefleri, uyumu arttırmak ve israfı azaltmaktır:

Uyum, asgari yasal standartlara ulaşma ve bunu sürdürme eylemidir. Uyumlu olmadıkça şirketler para cezaları alabilir, devlet müdahalesi gerçekleşebilir veya çalışamayabilirler.

Atık azaltma, çevresel etkiyi azaltmak için uyumun ötesine geçer. ÇYS, çevre politikalarının geliştirilmesine, uygulanmasına, yönetilmesine, koordine edilmesine ve izlenmesine yardımcı olur. Atık azaltma, tasarım aşamasında kirlilik önleme ve atık minimizasyonu yoluyla başlar. Yaşam döngüsü sonunda atıklar geri dönüşümle azaltılır.

ISO14001 çevre yönetim sistemi Planla – Uygula – Kontrol et – Önlem al (PUKÖ) olarak bilinen metodolojiye dayanır. PUKÖ kısaca aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:

– Planla: Kuruluşun çevre politikasına uygun olarak, sonuçların elde edilmesi için gerekli amaçların ve süreçlerin oluşturulması.

– Uygula: Süreçlerin planlandığı şekilde uygulanması.

– Kontrol et: Taahhütler, çevre amaçları ve çalışma kriterleri dahil çevre politikalarına göre proseslerin izlenmesi ve ölçülmesi ile sonuçların rapor edilmesi.

– Önlem al: Sürekli iyileştirme için önlem alınması.

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Uygulama Aşamaları

  • Çevre Politikası: İlk bileşen çevre politikasıdır. Çevre politikası üst yönetim tarafından resmi olarak ifade edildiği gibi çevre ile ilgili şirket tarafından belirlenen genel hedefler ve amaçlar şeklinde tanımlanabilir. Standart politikanın, sürekli bir iyileştirme taahhüdü, kirliliğin önlenmesi ve çevre ile ilgili mevzuatı, yönetmelikleri ve diğer şartlara uygun olmasını gerektirir. Standardın çevre politikasına yönelik gerekleri sıralayacaksak; a)Firmanın ölçeğine, yapısına ve etkilerine uygun olmalı, b)Taahhütler içermeli(Sürekli gelişim, Kirliliğin önlenmesi, Çevre kanun ve mevzuatlarına uyum), c)Amaç ve hedefler için temel oluşturmalı d)Dokümante edilmeli, uygulanmalı ve iletilmeli e)Topluma açık olmalı.
  • Planlama: Her başarılı çevre yönetim sistemi programı için önemlidir. Kuruluş çevresel durum değerlendirme çerçevesinde planları ve hedefleri tanımlanmalıdır.
  • Uygulama ve Faaliyet: Çevre yönetim sistemini uygulayacak olan kuruluşlar, bu madde ile sistemi tüm kuruluşta çalışır ve uygulanabilir bir sistem haline getirir. Bu madde altında kuruluşlar; Kaynak-görev-yetki ve sorumluluklar, Uzmanlık-eğitim yeterlilik, İletişim, Dokümantasyon, Dokümanların Kontrolü, Faaliyetlerin Kontrolü, Acil durumlara hazır olma ve bu durumlarda yapılması gerekenler hakkında TSE Çevre Yönetim Sistemleri standardını karşılayacak şekilde çalışmalar yaparlar.
  • Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler: Standardın bu maddesinde, çevre üzerinde önemli etkileri olan işlem ve faaliyetlerin izlenmesi ve ölçülmesi, faaliyetlerin çevre mevzuatına uygunluğunun takibi, herhangi bir uygunsuzluk (riayetsizlik) durumunda düzeltici ve önleyici faaliyetlerde bulunulması vurgulanmaktadır. Çevre yönetim sisteminin denetimi de bu başlık altında ele alınmaktadır. TSE Çevre Yönetim Sistemleri standardında kontrol ve düzeltici faaliyetler maddesi olarak; İzleme ve ölçme, Uygunluğun değerlendirilmesi, Uygunsuzluk düzeltici ve önleyici faaliyetler, Kayıtların kontrolü, İç tetkik gibi başlıkları altında açıklanmaktadır.
  • Yönetimin Gözden Geçirmesi: Yönetimin gözden geçirmesi sürecine; çevre yönetim sistemi ile ilgili bilgiye sahip kişiler, karar mekanizmasında yer alan kişiler dâhil olmalıdır. Yönetimin gözden geçirmesi toplantılarının ne sıklıkla yapılacağı kuruluşa bağlı olarak belirlenebilir. Ancak senede en az bir kere yapılması gerekir. Yönetimin gözden geçirme değerlendirmeleri olarak; Çevre denetimlerinden elde edilen sonuçları, Çevresel amaç ve hedeflerin ne ölçüde yerine getirildiğini, Değişen şartlar ve bilgiler ile ilgili ÇYS sürekli uygunluğunu koruyup korumadığını, konuyla ilgili tarafların endişelerini, görüşlerini içermelidir.

Üst yönetim, çevre yönetim sisteminin uygulanması noktasında olduğu gibi revizyonu noktasında da anahtar role sahiptir. Çünkü çevre politikası üst yönetim tarafından oluşturulmakta ve buna ilişkin amaçlar belirlenerek hedeflere ulaşılmaya çalışılmaktadır.

ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin Faydaları

  • Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun artırılmasını,
  • Çevresel performansın artırılmasını,
  • Uluslararası rekabette avantaj sağlamasını,
  • Firma itibar ve pazar payının artırılmasını,
  • Maliyet kontrolünün geliştirilmesiyle masrafların azaltılması ve verimliliğin artırılmasını,
  • Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb.) ve kazalara karşı hazırlıklı bulunarak mesuliyetle sonuçlanan kaza vb.  olayların  azaltılmasını,
  • Kirliliğin kaynaktan başlayarak kontrol altına alınması ve azaltılmasını,
  • Girdi malzemeleri ve enerji tasarrufu sağlanmasını,
  • İzin ve yetki belgelerinin alınmasının kolaylaştırılmasını,
  • Global pazarda kabul edilebilirliği sağlamaktadır.

 

Sistemin Belgelendirilmesi

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi kurmak için bir danışman kuruluşa başvurmak esastır. Danışman kuruluşlar, ISO 14001 belgesi almak isteyen kuruluşlara hem iç denetim hakkında eğitim vermekte olup hem de dış denetimi yaparak ISO 14001 sertifikası verme yetkisi olan kuruluşlardır. ISO 14001 belgesi 3 yıllığına verilmektedir. İlk yıl belgelendirme denetimi yapılır ve belge verilir, sonraki iki yıl gözetim denetimi yapılır; sistemin uygulanıp uygulanmadığı, ISO 14001 standardının şartlarının yerine getirilip getirilmediği, sürekli iyileşmenin gerçekleştirilip gerçekleştirilemediği kontrol edilir. Bu kontrollerden sonra, herhangi bir sorun tespit edilmezse belgenin kullanımı devam eder.

Sertifikalandırma, işletmenin çevre performansının ve yürütülen çevresel uygulamaların en azından kabul edilebilir olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

 ELİF TEKMAN

Çevre Mühendisi

 Kaynaklar;

Newer (ABSİS) Projesi-Proses Atıkları Dokümanı
Back to list
Older Solvent Yönetim Planı