İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarların Dikkatine
Toz Örneklemesi ve Analizinde kullanılacak filtre seçim tablosu için tıklayınız
Laboratuvarların Dikkatine ;
İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik madde 18 ve madde 21 gereği:
Ön yeterlik veya yeterlik belgesi almak üzere başvuru yapan laboratuvarlar yönetmelikte belirtilen belgelerle birlikte başvuru yaparlar. Belge başvuru dosyaları İSGÜM tarafından değerlendirilerek eksik belge tespit edilmesi halinde başvuru yapan laboratuvara, inceleme işlemlerinde tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için bir termin (iş tamamlama) planı hazırlatılır. Termin planının hazırlanmasından sonra bir aydan üç aya kadar süre verilerek eksiklikler giderilir. Başvuru dosyası tam olan veya tespit edilen eksiklikleri tamamlamış olan laboratuvara en geç 30 iş günü içerisinde yerinde incelemeye gidilir. Hükmü bulunmaktadır. Bu nedenle laboratuvarların dosya aşamasında tespit edilen eksikliklerinin giderilmesi için maksimum 3 ay süre verilmekte ve bu süre zarfında laboratuvarın eksiklerini tamamlaması beklenmektedir. 3 ay süre sonunda laboratuvar bazında eksiklikler devam ederse dosya başvuru ücreti iade edilmeksizin iade edilir. Parametre bazında eksiklik giderilememesi durumunda (başvuru yapılan parametrede akreditasyonun sağlanmaması, metot validasyon ve ölçüm belirsizliği raporları ve deney talimatlarının olmaması vb.) ilgili parametre kapsam dışında bırakılır ve o parametre ile ilgili bir yerinde inceleme çalışması yapılmaz.
Renk Karşılaştırma Metodu ile Gaz ve Buhar Konsantrasyonu
1-“ASTM D 4490-96 Dedektör Tüplerle Toksik Gaz ve Buhar Ölçümü” metodundan metodunda yetki almak isteyen laboratuvar bu metotla hangi kimyasalın ölçümünü veya analizini yapıyorsa o kimyasala ait metot validasyon ve ölçüm belirsizliği çalışmasını dosyasına ekleyecektir. Laboratuvarlar bu metotla çalışılabilen yeni bir kimyasal ölçmek istediklerinde, o kimyasala ait metot validasyonu ve ölçüm belirsizliği çalışmalarını yaparak dosya sorumlularına gönderecektir. Laboratuvarın metot bazında yetkisi olduğu için yeni eklenecek kimyasallara ait bir kapsam genişletme ücreti alınmayacaktır.
2- “ASTM D 4490-96 Dedektör Tüplerle Toksik Gaz ve Buhar Ölçümü” metodundan yetki almak isteyen laboratuvarların validasyon ve doğrulamalarını el pompasının çektiği hava hacmi üzerinden yapmaları yeterli olacaktır. Bu metotla yeni bir kimyasal ölçmek isteyen laboratuvarın yeni aldığı tüpün kullanma kılavuzunun bir örneğini ve o kılavuzda yazan sıcaklık, basınç, nem gibi çevresel faktörlerden gelen düzeltmeleri nasıl yaptığına dair bir örneği dosya sorumlusuna göndermesi gerekecektir.
Uçucu Organik Bileşikler Numune Alma ve Analiz:
“TS ISO 16200-1 İşyeri Hava Kalitesi- Uçucu Organik Bileşiklerden Numune Alma ve Çözücü Desorpsiyonu/Gaz Kromatografisiyle Analiz-Bölüm1:Pompa ile Numune Alma Yöntemi” metodunda yetki almak isteyen laboratuvar bu metotla hangi kimyasalın ölçümünü veya analizini yapıyorsa o kimyasala ait metot validasyon ve ölçüm belirsizliği çalışmasını dosyasına ekleyecektir. Laboratuvarlar bu metotla çalışılabilen yeni bir kimyasal ölçmek istediklerinde, o kimyasala ait metot validasyonu ve ölçüm belirsizliği çalışmalarını yaparak dosya sorumlularına gönderecektir. Laboratuvarın metot bazında yetkisi olduğu için yeni eklenecek kimyasallara ait bir kapsam genişletme ücreti alınmayacaktır.
Termal Konfor
05.06.2015 tarihinden sonra “Termal Konfor” Parametresinden yetkilendirilmek için başvuran laboratuvarların TS EN ISO 7730 standardından akredite olmaları gerekmektedir. Sıcak ortamlarda ölçüm yapmak isteyen laboratuvarların TS EN ISO 7730 standardı ile birlikte TS EN ISO 27243 standardından da akredite olmaları gerekmektedir. Tek başına TS EN ISO 27243standardından başvuru yapan laboratuvarlar “Termal Konfor” Parametresinden yetkilendirilmeyecektir.
Bu tarihten önce sadece TS EN ISO 27243 standardından başvuru yapmış ve “Termal Konfor” Parametresinden yetkilendirilmiş laboratuvarların “1 YIL” içinde “TS EN ISO 7730” standardından akredite olup İSGÜM’e başvuru yapmaları gerekmektedir. Aksi takdirde termal konfor parametresi ile ilgili yetkileri askıya alınacaktır.
Toz ve Aerosol Ölçümü Yapan Laboratuvarların Dikkatine:
Toz ve aerosol ölçümleri ile ilgili olarak enstitümüz internet sayfasında 16.03.2015 tarihinde MDHS14/3 metodunun toz, MDHS 14/4 metodunun ise aerosol ölçümü olarak değerlendirildiği ve yetkilerin bu şekilde verileceği ilan edilmiştir. Ancak, bazı laboratuvarların duyurumuzdan önce toz ölümü için TÜRKAK başvurusu yaptıklarında MDHS 14/4 metoduna yönlendirildikleri bilinmektedir.
Bu durumda olan laboratuvarların mağduriyetini gidermek için; laboratuvarlar, duyuru tarihinden (16.03.2015) önce yaptıkları TÜRKAK başvurusunu gösterir belge ile enstitümüze başvuru yaptıklarında, sadece bir defaya mahsus olmak üzere MDHS 14/4 metodu ile toz yetkisi verilecektir. Bir dahaki başvurularında metotlarını değiştirmeleri istenecektir.
Termal Konfor Ölçümü Yapan Laboratuvarların Dikkatine:
Ölçüm raporlarında hava akım hızı, sıcaklık ve nem ölçümleri yer alabilir fakat İş Hijyeni kapsamında geçerli olan değerler WBGT ve PMV(PPD) değerleridir. Laboratuvar iş Hijyeni kapsamında WBGT/PMV(PPD) değerini verdikten sonra istediği ek sonuçları da verebilir fakat verdiği değerler(bölgesel memnuniyetsizlik değerleri hariç) diğerleri olmadan geçersizdir. Ölçüm sonuçları bize bildirildiğinde eğer WBGT ve/veya PMV(PPD) değeri yoksa İş Hijyeni kapsamında Termal Konfor ölçümü olarak değerlendirilemez ve raporun Termal Konfor açısından geçerliliği yoktur.
Personel Değişikliği Bildirimi
Laboratuvar personelinde veya deney personelinin yetkilendirildiği iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinde herhangi bir değişiklik olduğunda, yasal mevzuat gereği bu durumun on iş günü içinde İSGÜM’e bildirilmesi zorunludur. Bu hususa ek olarak aşağıdaki belgelerin 30 gün içerisinde Kurumumuza iletilmesi gerekmektedir Yetki almış laboratuvarların istihdam ettiği personel durumunda değişiklik olması halinde aşağıdaki belgelerin Kurumumuza iletilmesi gerekmektedir:
a- Laboratuvar personeli laboratuvar sorumlusu/kalite yöneticisi ise; onaylı diploma örneği, TS EN ISO IEC 17025 standardı temel eğitimi sertifikası, metod validasyonu ve ölçüm belirsizliği eğitim sertifikaları,
b- İş hijyeni ölçüm, test ve analizini gerçekleştiren personel ise; yetkilendirildikleri parametrelerle ilgili aldıkları cihaz eğitim sertifikaları, TS EN ISO IEC 17025 standardı temel eğitimi sertifikası, metod validasyonu ve ölçüm belirsizliği eğitim sertifikaları.
Titreşim ölçümleri ile ilgili olarak laboratuvarlar tarafından dikkat edilecek hususlar:
1. “Çalışanların titreşim ile ilgili risklerden korunmalarına dair yönetmelik”te El-kol titreşim ölçümleri için TS EN ISO 5349-1 ve TS EN ISO 5349-2 standartlarının kullanılması ve Tüm vücut titreşim ölçümleri için TS ISO 2631-1 ve TS EN 1032+A1 standartlarının kullanılması zorunluluğu belirtilmiştir.
2. El-kol titreşim ölçümü, ilgili standartlar TS EN ISO 5349-1 ve TS EN ISO 5349-2’dir. TS EN ISO 5349-2 standardı kılavuz olduğu ve adı geçen diğer standardın devamı niteliğinde olduğu için tüm kalite dokümanları (talimat, form, ölçüm belirsizliği, metot verifikasyonu vb.) ortak yapılabilir.
3. Tüm vücut titreşimi ölçümü, ilgili standartlar TS ISO 2631-1 ve TS EN 1032+A1’dir. Bu iki standardın herbiri için kalite dokümanları (talimat, form, ölçüm belirsizliği, metot verifikasyonu vb.) ayrı ayrı hazırlanmalıdır. Ayrıca TS ISO 2631-1 standardında ölçüm süresi olmadığından ve hesaplamalar sonucunda bazen m/s1,75 değeri elde edildiğinden tek başına kullanılması uygun olmayacaktır. Bu nedenle, tek başına bu standardın kullanılması durumunda tüm vücut titreşimi parametresinden yetki verilemeyecektir. TS ISO 2631-1 standardı, TS EN 1032+A1 standardı ile birlikte kullanılmalıdır. TS EN 1032+A1 standardı tek başına kullanılabilir ve bu standardtan tek başına kullanılması durumunda yetki verilebilir.
4. Cihazların kalibrasyonu için ise seviye doğrusallığı ve 1/3 oktav bandlarında frekans ağırlıklandırmalı testlerini içeren bir kalibrasyonun yapılması zorunludur. Ayrıca kalibrasyon kabul kriterleri için ISO 8041 standardındaki tolerans ve tepki değerleri ile karşılaştırma yapılmalıdır.
Termal Konfor Ölçümleri ile ilgili olarak Laboratuvarlar tarafından dikkat edilecek hususlar:
Termal konfor ölçümü ile ilgili olarak laboratuvarlar tarafından dikkat edilecek hususlar
TS EN 27243 standardında “Küre Sıcaklık Sensörü (madde 3.1.2) için belirtilen ölçüm aralığında ölçüm yapabilen herhangi bir alet küre sıcaklığı ölçümünde kullanılabilir. Fakat TS EN ISO 7726 : 2001-11 “ANNEX B B.2.1.Description of black-globe thermometer” bölümünde verilen formülizasyon için 0,15 m’lik küre çapı tavsiye edilmektedir. Buna rağmen farklı çapta bir küre kullanılmak istenirse;
a) Cihazın hesaplamasının TS EN ISO 7726: 2001-11’de verilen cihaz çapına
bağlı olarak hesaplanabilen “ortalama radyal sıcaklık” formülüne uygun olması
b) Cihaz hesap yapmıyor tg (küre sıcaklığı), ta (hava sıcaklığı), va (hava akım hızı) değerlerini ayrı ayrı veriyorsa, yine aynı standarttaki formüle uygun
olarak küre çapına göre “ortalama radyal sıcaklık” ile hesaplanmalıdır.
Dedektör Tüp ile Anlık Gaz Ölçümü ile ilgili olarak laboratuvarlar tarafından dikkat edilecek hususlar
1- Seçilen metoda uygun, kısa süreli ölçüme yönelik, doğrudan sonuç okuma esaslı dedektör tüplerle gerçekleştirilen ölçüm sonuçları ortam ölçümü olarak değerlendirilecektir. Kişisel maruziyet esaslı sonuç verilmesi ve sonuçların buna yönelik referans sınır değerlerle karşılaştırılması uygun değildir.
2- Seçilen metoda uygun, uzun süreli ölçüme yönelik (TWA) doğrudan sonuç okumaya esaslı dedektör tüpler ve diğer gereksinimlerin (pompa vb) sağlandığı bir sistemle, çalışanın solunum bölgesinden uzun süreli ölçüm yapılması durumunda, yapılan işi temsil edecek ölçüm sonuçlarının STEL/TWA esaslı referans sınır değerleriyle karşılaştırılması mümkündür.
3- Anlık gaz ölçümleri ile ilgili yetkilendirme prosedürü yalnızca başvuruda bulunulacak parametre bazında yürütülecektir.
Daha önce ön yeterlik/yeterlik almış ya da bundan sonra alacak laboratuvarların iş hijyeni ölçümleri kapsamında kabul edilen 11201, 11202 ve 11204 standartlarında bulunan düzeltmelere (örneğin K1, K2, K3, meteorolojik şartlar vb.) dikkat etmesi gerekmektedir. İlgili dökümanlarında ve hesaplamalarında, standarda ait düzeltme bilgilerinin/verilerinin olması, standardın bölünmemesi ve bütünlük sağlaması için zorunludur.”
Daha önce ön yeterlik/yeterlik almış ya da yetki almak üzere başvuruda bulunacak laboratuvarlar işyerinde solunum yoluyla maruz kalınan etkenler ile ilgili olarak numune alma ve değerlendirme stratejilerini belirlerken TS EN 689 “İşyeri Havası-Solunumla Maruz Kalınan Kimyasal Maddelerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması ve Ölçme Stratejisinin Değerlendirilmesi İçin Kılavuz” ve benzeri standartları dikkate almalıdır. Numune alma süreleri ve sayıları çalışan kişinin ölçülen kimyasala maruz kalma süreleri de göz önüne alınarak aşağıdaki şekilde olmalıdır:
Numune alma süresi ile ilgili bir vardiya başına en az numune sayısı (TS EN 689)
