Çevre Etiketi/ Eko Etiket

19.10.2018 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 30570 Sayılı Çevre Etiketi Yönetmeliği; firmaların ürün ve hizmetlerine çevre etiketi verilmesi ile ilgili kriter belirleme, bilinçlendirme, tanıtım ve eğitim çalışmalarının esaslarının belirlenmesi ile ilgili yetki, görev ve sorumluluklarını kapsamaktadır.

Eko Etiket nedir?

Eko-etiketleme çevresel açıdan tercih edilen ürünler için pazar avantajı yaratarak çevresel açıdan iyi olan ürünlerin tercih edilebilmesine ortam sağlamaktır. Eko-etiketler, bu etiketi taşıyan ürünlerin çevresel açıdan öncelikli ürünler olduklarını göstermek için kullanılmakta ve firmaların çevresel kimlikleri olarak değerlendirilebilmektedir. Bir başka deyişle, çevresel etiketler pazarlama ya da satış aracı olarak kullanılmaktadır.

Çevre Etiketi Sistemi nedir?

Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın faydalanıcı olduğu, WYG Türkiye ve Ecolabelling Norway Konsorsiyumu işbirliği ile yürütülen “Türkiye’de Çevre Etiket Sisteminin Kurulması Projesi” Metsims Sustainability Consulting teknik danışmanlığında başarı ile tamamlanmıştır.

Bakanlığın başlatmış olduğu çevre etiketi sistemi; ürün veya hizmet kriterlerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi, çevre etiketi verilmesi ve kullanımını içeren bir sistemdir. Çevre etiketi sistemi ile ürün veya hizmetlerin yaşam döngüsünün her aşamasında ekosistemlerin bozulmasını önlemek, doğal kaynakların tüketiminde çevre, insan, sağlık, iklim ve doğal yaşamın üzerinde olumsuz etkileri azaltmak amaçlanmaktadır. Sistem zorunluluk esasına değil, gönüllülük esasına dayanmaktadır.

Çevre Etiketi Kullanıcısı Olmak

Bakanlık tarafından uygun görülerek çevre etiketi verilen kişi ve kuruluşlar; üreticiler, imalatçılar, ihracatçılar, ithalatçılar, hizmet sağlayıcılar, toptancı ve perakende satıcılar, çevre etiketi kullanıcısı olarak ifade edilir. Çevre etiketi kullanıcısı ile Bakanlık arasında bir sözleşme yapılmaktadır. Etiketi alan firmalar, yaşam döngüsü boyunca kısmen veya tamamen çevreye verdiği her türlü etkileri azaltılmış ürünleri teşvik eden ve tüketicilere doğru, bilimsel temeli olan bilgi sağlayan,  gönüllü bir ödüllendirme sistemine dahil olurlar. Bu durumu aldıkları çevre etiketi işareti ile tüketiciye beyan ederler.

Değerlendirme Kriterleri

Çevre etiket kriterleri, ürünün çevresel etkiye sebep olan özelliklerinin yaşam döngüsü süresince üretici tarafından değerlendirilmesini ifade eden çevresel performansını dikkate almaktadır. Bu kriterlerin belirlenmesi ve geliştirilmesinde;

• Enerji tüketimi ve yönetimi, yenilenebilir enerjinin kullanımı,
• Atık üretimi ve yönetimi,
• Ekosistem ve insan ve çevre sağlığına zararlı maddelerin ikamaleri ile değiştirilmesi,
• Ürün veya hizmetlerin kullanım ömrü, yeniden kullanılabilirliği,
• Çevresel yarar ve zarar dengesi, biyo-çeşitlilik ve doğal kaynak yönetimi
• Ürün veya hizmet grubunun uluslararası veya ulusal resmi olarak tanınmış TS EN ISO 14024 Tip I Çevre Etiketlemesi, Prensipler ve Yöntemler başta olmak üzere diğer çevre etiketleri için belirlenen kriterler
• Ürün veya hizmetlerin planlanan kullanıma uygun olmasını sağlaması, hayvanlar üzerinde yapılan deneylerin azaltılması dikkate alınır.

Başvuru Süreci Adımları

1. Formata uygun başvuru dosyası hazırlanır ve Bakanlığa sunulur.
2. Bakanlık, başvuru dosyasını 30 takvim günü içerisinde inceler, eksiklikler tebliğ tarihinden itibaren en geç 60 takvim günü içerisinde tamamlanmaz ise başvuru iade edilir.
3. Uygun görülen başvurular için teknik inceleme komisyonu oluşturulur.
4. Ürün veya hizmet kriterlerine uyum ve diğer teknik hususlar başvuru tarihinden itibaren 90 takvim günü  içerisinde değerlendirilir ve çevre etiketi teknik raporu hazırlanır.
5. Teknik inceleme komisyonu tarafından oluşturulan nihai teknik rapor ve teknik raporun yeterli olmadığı ve gerekli görüldüğünde yerinde doğrulama raporu karar için Bakanlığa sunulur.
6. Başvurunun kriterlere uygun olması durumunda Bakanlık tarafından çevre etiketi verilir.
7. Senelik çevre etiketi kullanımı için belirlenen bedeller, Bakanlık Döner Sermaye İşletmesine ödenir.

Bakanlık yerinde doğrulama gerçekleştirebilir veya bu görev için teknik inceleme komisyonu dışında yetkili temsilci/temsilciler atayabilir. Doğrulamalardan kaynaklanan masraflar başvuru sahibi tarafından karşılanır.

Çevre etiketi kullanımı  4 yıl süre için verilir. Süre bitiminden 180 gün önce talep edilmesi halinde Bakanlık tarafından teknik inceleme komisyonuna yaptırılan değerlendirme sonucunda süre uzatılabilir.

Toksik, çevreye zararlı, kanserojen, mutajen madde içeren ürünlerin, tıbbi ve veteriner ürün ve malzemelerin, yem ve gıda ürünlerin varlığı durumunda çevre etiketi verilmemektedir.

Başvuruda gerekli evraklar nelerdir?

1. a) Başvuran özel ya da tüzel kişinin tanıtımı, adresi, iletişim bilgileri ve başvuru yapacağı ürün veya hizmete ait başvuru dilekçesi,
2. b) Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanan şirket kuruluş senedi, ana sözleşmesi veya tüzüğü,
3. c) Kurum/kuruluşları temsile yetkili kişi veya kişilerin noter onaylı imza sirküleri,

ç) Başvuru sahibinin ürün veya hizmet ile ilişkisi,

1. d) Ürün veya hizmetin ticari açıdan tanıtılması,
2. e) Başvuru ücretinin Bakanlık döner sermaye işletmesi müdürlüğü hesabına yatırıldığına dair dekont (Bakanlık tarafından belirlenecek başvuru ücreti ödenmektedir),
3. f) Başvuru yapılacak ürün veya hizmet kriterleri ile ilgili bilgi ve belgeler,
4. g) Bakanlığın talep ettiği diğer bilgi ve belgeler.

Logo

Etiket logosu için düzenlenen“Türkiye eko-etiketini arıyor” yarışması ile çevre etiket logosu etiket şekli aşağıdaki gibi belirlenmiştir. Gelecek yıllarda tüketici olarak satın aldığımız bazı ürünler üzerinde bu logoyla karşılaşabiliriz.

Nayra İŞÇİ

Çevre Mühendisi

Kaynaklar: Çevre Etiketi Yönetmeliği (30570 Sayılı) https://eko-etiket.org