GEKAP Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslarda Bazı Değişiklikler Yapılmıştır

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 29.06.2020 ve 23.07.2020 tarihlerinde yayımlanan “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Usul ve Esaslar” ile geri kazanım katılım payına ilişkin yönetmeliğin uygulanmasına dair usul ve esaslarda bazı değişiklikler yapılmış ve GEKAP uygulamasına ilişkin yeni açıklamalarda bulunulmuştur.

Sözü edilen değişiklik ve açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

1. İHRACAT, İADE VE TAŞIMA EKİPMANI KAVRAMLARINA İLİŞKİN TANIMLAR EKLENMİŞ VE İTHALAT TANIMI GENİŞLETİLMİŞTİR

İşbu Duyuru konusu Uygulama Usul ve Esaslarına “İhracat”, “İade” ve “Taşıma Ekipmanı” tanımları eklenmesi ve ithalat tanımına bir cümle ilave edilmesi yoluyla aşağıdaki hususlar açıklanmıştır.

• İhraç kaydıyla yapılan işlemlerin de GEKAP kapsamı dışında olduğu netleştirilmiştir.
• İthalat işlemlerinde, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihinin ithalat işleminin gerçekleştiği tarih olarak esas alınacağı belirtilmiştir.
• Ürünlerin son kullanma/tüketim tarihinin geçmesi gerekçesi ile piyasaya sürenlerce geri çekilerek muhasebe kayıtlarına işlenen ürünleriçin iade kapsamında işlem yapılacağı açıklanmıştır. Keza, piyasaya sürülen bir ürünün ilgili idare tarafından piyasadan çektirilmesi/toplatılması durumunda da iade kapsamında işlem tesis edilecektir.
• Taşıma ekipmanları, herhangi bir ürün/eşya/malzeme taşımacılığında aynı amaçlı kullanımı sabit ve sürekli olan, piyasaya arz edilen ürün/eşya/malzeme ile birlikte piyasaya arz işlemine konu edilmeyen ekipmanlar olarak tanımlanmış olup ambalaj tanımı dışında tutulmuştur. Benzer şekilde, taşımacılık hizmeti alımlarındaki taşıyıcıya ait ekipmanlar da ambalaj olarak kabul edilmeyecektir. Böylelikle, gerek bünyede bulunan gerekse hizmet alımları kapsamında olan taşıma ekipmanları, GEKAP uygulanması dışına çıkarılmıştır.

2. GERİ KAZANIM KATILIM PAYINA İLİŞKİN BİLGİ, BELGELER VE HESAPLAMALAR İÇİN ÇEVRE GÖREVLİSİ ONAYI

Usul ve esaslarda yer alan çevre görevlisi çalıştırma zorunluluğuna ilişkin açıklama aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Buna göre, 50.000 Türk Lirası sınırı aylık olarak hesaplanacaktır.

Sürekli bir çevre görevlisi istihdam eden veya çevre danışmanlık firmalarından çevre yönetimi hizmeti alan veya çevre yönetim birimi kurma zorunluluğu bulunan piyasaya süren işletmeler (ithalatçılar ve satış noktaları dahil) ile ödeyecekleri geri kazanım katılım payı miktarı (toplam beyan miktarının, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen beyan dönemini kapsadığı… _ay sayısına oranı) 50.000 Türk Lirası’ndan fazla olan piyasaya süren işletmeler (ithalatçılar ve satış noktaları dahil), Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamında yer alan tüm bildirim ve beyanların (iade ve mahsuplaşmaya esas işlemler dahil) muhasebe  sorumlusu ve çevre görevlisi tarafından incelenip onaylanmasını sağlamakla yükümlüdürler.  Bu durum piyasaya süren/ithalatçının yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

2. AMBALAJLARA İLİŞKİN YENİ ÖRNEKLERE YER VERİLEREK AÇIKLAMALAR YAPILMIŞTIR

Uygulama Usul ve Esasları’nın “a.3.1 Birincil Ambalaj/İç Ambalaj/Satış Ambalajı” ve “a.3.3 Üçüncül Ambalaj/Nakliye Ambalajı/Dış Ambalaj” bölümlerine yeni açıklamalı örnekler eklenmek suretiyle, ambalajlara ilişkin GEKAP uygulamalarına yönelik aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır;

• Üretim makinalarının bir parçası olarak değerlendirilen, bu makinalarda kullanıma yönelik olarak tasarlanan ve endüstriyel amaçlı üretime konu olan hammaddenin (kâğıt, kumaş, iplik, metalik levhalar vb. malzemelerin) taşınması, korunması ve kullanıma alınmasını sağlayanrulolar, makaralar, masuralar, rolikler ve bobinler ambalaj olarak değerlendirilmeyecektir.
• Buna karşın, alüminyum folyoların ve streç filmlerin ruloları, temizlik kâğıdı ruloları, ipliklerin makaraları gibi satış noktalarında ürünlerin satışa sunumu amacıyla kullanılanbobinler, makaralar, rulolar ve benzeri malzemeler ambalaj olarak kabul görecektir.
• Karayolu, demiryolu, deniz yolu ve havayolu taşımacılığında taşıma ekipmanı olarak sürekli ve tekrar aynı amaçlı kullanımları olan ve piyasaya arz edilen ürün/eşya/malzeme ile birlikte piyasaya arz işlemlerine konu edilmeyen ahşap, plastik, metal vb. malzemelerden imal edilmiş paletler, sepetler, konteynerler, kasalar ve benzerleri ambalaj tanımının dışındadır.
• Buna karşın, karayolu, demiryolu, deniz yolu ve havayolu taşımacılığında ürün/eşya/malzeme ile birlikte piyasaya arz işlemlerine konu edilen(iade alınmak şartı ile belirli bir teminat karşılığında verilenler dahil) ahşap, plastik, metal vb. malzemelerden imal edilmiş paletler, sepetler, konteynerler, kasalar ve benzerleri nakliye ambalajıdır.
• Atıkların (kağıt, plastik, elyaf, hurda vb. malzemeler) preslenip balyalanarak ve başka bir ambalajlama yapılmadan sadece bu şekilde atık işleme tesislerine iletimi esnasında kullanılan presleme metal tel ve şeritleri ambalaj olarak değerlendirilınezler ve geri kazanım katılım payı beyan ve ödeme işlemlerine konu edilınezler. Ambalajlanmış ürünlere yönelik ilave koruma/destek amaçlı takılan söz konusu tel ve şeritler ise; mevcut ambalajın parçası olarak ambalaj tanımı kapsamında değerlendirilir ve geri kazanım katılım payı beyan ve ödeme işlemlerine konu edilir.”

3. DEPOZİTO UYGULAMASI KAPSAMINDAKİ BAKANLIK ONAYLI AMBALAJLAR İÇİN GEKAP BEYANI VERİLMESİYLE BİRLİKTE ÖDEME YAPILMAYACAKTIR

Yeniden kullanılabilir ambalajlarla tüketici ve/veya kullanıcılara iletilen eşya ve/veya malzemelerin tüketimleri/kullanımları sonrasında oluşan ambalajların yeniden/tekrar kullanımlarının sağlanması amacıyla, iade alınmasına yönelik olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen esaslar doğrultusunda depozito yönetim sisteminin kurularak Bakanlıktan onay alınması durumunda; depozito uygulaması dâhilinde geri toplanmak üzere piyasaya arz edilen ambalajlar için GEKAP beyanı verilecek ancak bu beyana istinaden tahakkuk eden tutarlar ödenmeyecektir. Depozito uygulaması dâhilinde piyasaya sürülen ancak geri toplanamayan ambalajlar içinse geri kazanım katılım payı ödenecektir.

Depozito uygulanan ambalajlar için geri kazanım katılım payı ödeme yükümlülüğü bulunmamakla birlikte, depozito uygulanan ambalajların haricinde kalan diğer (nakliye, saklama, taşıma ve benzeri) ambalajları için geri kazanım katılım payı yükümlülüğü bulunmaktadır.

Yurt içinde piyasaya arz edilmek üzere ithal edilen ambalajlı ürünlere yönelik depozito uygulamalarında onaylı depozito uygulama planı bulunması halinde geri kazanım katılım payı tahsil edilmeyecektir.

4. DİĞER HUSUSLAR İHTİYAÇ SAHİPLERİNE İLETİLMEK ÜZERE KÂR AMACI GÜTMEYEN HAYIR VEYA İNSANİ YARDIM KURULUŞLARINCA DAĞITILAN AMBALAJLI ÜRÜNLER İÇİN GERİ KAZANIM KATILIM PAYI YÜKÜMLÜLÜĞÜ OLUŞMAYACAKTIR

İşbu Duyuru konusu Uygulama Usul ve Esasların “b.l Ambalaj Piyasaya Sürenler” bölümüne eklenen ifade ile, ihtiyaç sahiplerine iletilmek üzere kâr amacı gütmeyen hayır veya insanî yardım kurum/kuruluşlarca dağıtılan ambalajlı ürünler için geri kazanım katılım payı yükümlülüğü oluşmayacağı belirtilmiştir.

5. MÜŞTERİLERİNE TEK KULLANIMLIK BARDAKLAR İLE SICAK/SOĞUK İÇECEK İKRAMI YAPANLARIN GEKAP SORUMLULUĞU BULUNMAKTADIR

İşbu Duyuru konusu Uygulama Usul ve Esasların “b.4 Satış Noktası” bölümüne açıklamalı örnekler eklenerek satış noktası olarak değerlendirilenlerce yapılan ikramlarda kullanılan tek kullanımlık bardakların ambalaj olarak kabul edileceği ve GEKAP sorumluğunun doğacağı belirtilmiştir.

Bu çerçevede, eğitim ve öğretim faaliyeti gösteren okulu satış noktası olarak değerlendirilmediğinden su ikramında kullandığı tek kullanımlık bardaklar ambalaj olarak tanımlanmayıp geri kazanım katılım payı uygulaması kapsamı dışında olacak belirtilirken; faaliyet konusu sadece konfeksiyon ürünleri satışını gerçekleştirmek olup müşterilerine tek kullanımlık bardaklar ile sıcak/soğuk ikramında kullandığı tek kullanımlık bardaklar için geri kazanım katılım payı yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Okul içinde yer alan kantin işletmecisi olan yemekhane işletmecisi gerçek/tüzel kişisi satış noktası olarak değerlendirilmektedir. Ürünlerini müşterilerine sunarken kullandığı tek kullanımlık bardaklar/tabaklar ambalaj kapsamında yer aldığından geri kazanım katılım payı uygulamasına tabidir.

6. AMBALAJLI ÜRÜNÜN SON KULLANIM/TÜKETİM TARİHİNİN GEÇMESİ NEDENİYLE PİYASADAN GERİ TOPLATILMASI HALİNDE SADECE GERİ TOPLANAN AMBALAJLAR İÇİN İADE İŞLEMİ UYGULANACAKTIR

Geri kazanım katılım payına tabi olan piyasaya arz edilmiş herhangi bir ürünün/ambalajlı ürünün son kullanım/tüketim tarihinin geçmesi nedeni ile piyasaya sürenlerce piyasadan geri toplatılması halinde sadece geri toplanan ürünler ve ambalajları için iade işlemi tesis edilecektir. Bu şekilde piyasadan geri çekilen ürünler ve ambalajları için sadece geri kazanım katılım payı ödenmiş kısımları iade talebine konu edilecektir.

İade alım sürecinde ürünün piyasaya sürülmesinde kullanılan birincil ambalajlar haricindeki ambalajların da kullanılmadan ürünle birlikte iade alınması durumunda, bu ambalajlar için de iade süreci işletilecektir. Geri alım sürecinde iade alınan ürünlerin yeniden ambalajlanması durumunda yeniden ambalajlamada kullanılan ambalajlar iade işlemine konu edilmeyecektir.

7. BİTKİSEL YAĞLARIN, GIDA ÜRÜNLERİ ÜRETİCİLERİNE SATILDIĞI DURUMDA, GEKAP SORUMLULUĞU YAĞ ÜRETİCİSİNDEDİR

Konuya ilişkin örneklere yer verilmek suretiyle, bitkisel yağların gıda ürünleri üretiminde kullanılmak üzere alındığı durumda GEKAP sorumluluğunun yağ üreticisine ait olduğu belirtilmiştir. Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğe tabi olan bitkisel yağlardan satış şekline (ambalajlı veya dökme) bağlı olmaksızın geri kazanım katılım payı tahsil edilir.

8. İLAÇLAR BAŞLIĞINA, “ZİRAİ İLAÇ”, “VETERİNER İLAÇ” VE “BEŞERİ İLAÇ” TANIMLARI DA EKLENMİŞTİR.

“İlaçlar İçin Geri Kazanım Katılım Payı Uygulamaları” başlığına, “Zirai İlaç”, “Veteriner İlaç” ve “Beşeri İlaç” tanımları da eklenerek ve bu tanımlara ilişkin örneklere yer verilmek suretiyle konuya ilişkin açıklama genişletilmiştir.

Yurt dışından ilaç ithal eden gerçek/tüzel kişisi ithal etmiş olduğu ilaçların yurtiçinde satışları için kutu/şişe başına geri kazanım katılım payı uygulamasından sorumludur. Geri kazanım katılım payına ilişkin beyan ve ödemeler ithalatın gerçekleştiği işlem tarihi üzerinden yapılır. İthalat sonrası yurtiçinde yapılan satışlar için geri kazanım katılım payı yükümlülüğü oluşmaz. İthal edilen ilaçların birincil ambalajından geri kazanım katılım payı alınmaz.

9. STEPNE LASTİKLERDE VE LASTİK KAPLAMA FAALİYETLERİNDE GEKAP SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ÖRNEKLERE YER VERİLMİŞTİR

Üretilen araçlarda orijinal eşya/parça kapsamında kullanmak üzere temin edilen stepne lastikler için GEKAP beyanı yapılacağı; ancak bu ürünlere ilişkin olarak GEKAP tahsil edilmeyecektir. Lastik kaplama faaliyeti yapan gerçek/tüzel kişisinin, yurt içine arz ettiği lastikler için GEKAP sorumlu bulunmadığı

Gerçek/tüzel kişisi el arabası, bisiklet, kaykay, paten, pazar arabası, elektrikli kaykay, scooter, hoverboard, ginger gibi ürünlerin lastiklerini ithal ederek yurtiçindeki kullanıcılara toptan/perakende satışını gerçekleştirmesi durumda ithal ettiği motorsuz ekipmanların lastikleri için geri kazanım katılım payı beyanı ve ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır

10. ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALARDA GEKAP SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN AÇIKLAMA YAPILMIŞTIR

Piyasaya arz edilecek araçlar ile elektrikli ve elektronik eşyaların orijinal eşya/parçası olarak kullanılan ve Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünler için bu ürünleri sadece araç ile elektrikli ve elektronik eşya üretiminde orijinal eşya/parça olarak kullanılmak şartıyla piyasaya sürenler tarafından beyan yapılacağı, ancak bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmeyeceği belirtilmiştir.

Orijinal eşya/parça tanımına uymasına rağmen münferit olarak piyasaya arz edilen Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünler için geri kazanım katılım payı beyanı yapılacağı ve geri kazanım katılım payı tahsil edileceği belirtilmiştir.

Elektrikli kaykay, scooter, hoverboard, ginger gibi motorlu ulaşım araçlarını ithal ederek yurtiçindeki kullanıcılara toptan/perakende satışını gerçekleştiren gerçek tüzel kişisinin ithal ettiği motorlu ulaşım araçları elektrikli ve elektronik eşya kapsamında yer almadığından ithal ettiği bu araçlar için beyan yapılır ancak bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.

Oto alarmı ve oto park sensörü ithalatını gerçekleştiren gerçek/tüzel kişisinin ithalatını gerçekleştirdiği oto alarmı ve oto park sensörleri “izleme ve kontrol ekipmanı” olmasından dolayı geri kazanım katılım payı  yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak gerçek/tüzel kişisinin oto alarmı ve oto park sensörü ile bütünleşik ithalatını gerçekleştirdiği piller/bataryalar için geri kazanım katılım payı beyanı ve ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır.”

GPS ölçüm cihazı, total station olarak tabir edilen ölçüm cihazı üreten gerçek/tüzel kişi yurt içinde satışını gerçekleştirdiği ölçüm cihazları için geri kazanım katılım payı beyanı ve ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Yurt dışına ihraç ettiği ürünler içinde geri kazanım katılım payı yükümlülüğü bulunmamaktadır

Yurt içinde piyasaya sürmek için dübel çakma, çivi çakma ve matkap makinesi ithal eden gerçek/tüzel kişisinin ithal ettiği ürünlerin içerisinde ve aynı zamanda ürünün yanında yedek pil/batarya yer alması durumunda ithalatını gerçekleştirdiği dübel çakma, çivi çakma ve matkap makinesi ile bahse konu ürünlerin yanında yedek olarak bulunan pil/batarya için ayrı ayrı geri kazanım katılım payı beyanı ve ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Ancak dübel çakma, çivi çakma ve matkap makinesi içerisinde yer alan pil, batarya için geri kazanım katılım payı beyanı ve ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

11. GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ÇALIŞAN VE PRİZE BAĞLANMADAN ŞARJ EDEBİLEN TAŞINABİLİR NİTELİKTEKİ EŞYALARIN GEKAP KAPSAMINDA OLDUĞU AÇIKLANMIŞTIR

Geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi ürün listesinde yer alan ve enerjisini güneş pilinden (fotovoltaik pillerden) alan cep telefonu şarj cihazı, aydınlatma ekipmanları, hesap makinaları gibi eşyalar ile çeşitli elektronik eşyaların taşınabilir nitelikteki prize bağlanmadan şarj edebilen ekipmanlarının (powerbank gibi) GEKAP kapsamında olduğu belirtilmiştir.

Furkan ŞAHİN
Çevre Mühendisi

Kaynaklar:

29.06.2020 tarihli “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Usul ve Esaslar”

23.07.2020 tarihli “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Usul ve Esaslar”