Sera Gazı Emisyonları İzleme Planı ve Emisyon Raporlarının Hazırlanması
17.05.2014 tarih ve 29003 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “ Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik” Ek – 1 listesinde yer alan faaliyetleri yürüten işletmeler, ilgili yönetmelik kapsamında sera gazı izleme planı ve sera gazı emisyon raporunu hazırlamak/ hazırlatmak ve akredite olmuş kuruluşlara doğrulatarak Bakanlık’ a sunmakla yükümlüdür.
İlgili yönetmelik Ek – 1 listesindeki faaliyetlerden en az birini gösteren işletmeler, Madde – 6 (3) uyarınca sera gazı izleme planını sera gazı emisyonlarının ilk izlenmeye başladığı tarihten en az 6 ay önce onaylamak üzere Bakanlık’ a göndermek zorundadır. Madde – 6 (4) e göre uygun bulunmayan planlar için 60 gün süre verilir. Eksikliklerin tamamlanması ardından izleme planı onaylanır.
Tesis için, İzleme Planının hazırlanmasına gerek olup olmadığına karar vermek için Bakanlık tarafından yayınlanan “İzleme ve Raporlama Tebliği, İzleme Planı Kılavuzunda” detaylı olarak verilen adımlar yürütülmelidir.
Madde – 7 (1)’ e göre işletmeler sera gazı emisyon raporlarını 30 Nisan tarihine kadar bir önceki yılın 1 ocak – 31 aralık tarihleri arasında izlenen sera gazı emisyonlarını Bakanlık’ a raporlamak zorundadır. Gerekli görülmesi durumunda bu süre Bakanlık tarafından en fazla 1 aya kadar uzatılabilir. Hazırlanan raporlar Bakanlık tarafından onaylanmış izleme planlarına göre hazırlanır.
Hazırlanmış olan raporlar Madde – 8 (1)’ e göre Bakanlık sistemi üzerinden gönderilmeden önce doğrulanması zorunludur. Doğrulama işlemleri, doğrulayıcı kuruluşlar tarafından yapılır.
Sera Gazlarının izleme planları ve emisyon raporları 22.07.2014 tarih ve 29068 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında Tebliğ” kapsamında belirtilmiş usul ve esaslara göre hazırlanır. Hazırlanan sera gazı izleme planlarının onaylanması akabinde sera gazı emisyon raporu hazırlanır. Rapor Bakanlık’ a gönderilmeden önce doğrulayıcı kuruluşlar tarafından 02.12.2017 tarih ve 30258 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “ Sera Gazı Emisyonlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların Akreditasyonu Tebliği” kapsamında doğrulama işlemleri tamamlanarak sistem üzerinden Bakanlık’ a sunulur. İşletmeler Madde – 32 (3)’ e göre her yıl için o yılın 15 Kasım tarihine kadar sözleşme imzalamakla yükümlüdür.
Sera Gazı Emisyonları Emisyon Raporu İçin Örnek Süreç
(2018 yılı baz alınarak hazırlanmıştır.)
Sürecin Anlatımı
Tesis yönetmelik Ek – 1 listesinde tabii olduğu maddeye göre kapsamını belirledikten sonra izleme planını hazırlar.
İzleme Planı:
İzleme planı içerisinde işletme izlemesini yapacağı sera gazlarını tespit eder. Karbon gazı çıkışı olan kaynak akışlarını tespit eder ve her karbon gazı çıkışı olan işlem için kaynak akışlarını tespit eder. Kaynak akışları için hesaplama yöntemlerini belirler ve bu hesaplama yöntemlerine göre karbon gazı salınım miktarını tonCO2 eşdeğeri hesaplar. Hesaplama yöntemlerinde kullanılan (hesap temelli yöntem, kütle denge yöntemi) formüller ve katsayılar dahilinde yapılan hesaplar ile her kaynak akışı için tonCO2 eşdeğeri olarak sera gazı miktarı hesaplanır.
Hesaplamalar neticesinde toplam sera gazı emisyon miktarı bulunması ile birlikte kaynak akışları; Büyük Kaynak Akışı, Küçük Kaynak Akış ve Önemsiz Kaynak Akışı olarak sınıflandırılır.
Tesislerin toplam sera gazı emisyon miktarına göre 3 kategori olarak sınıflandırılır.
Kategori A: Yıllık emisyon miktarı 50.000 tonCO2 eşdeğerine eşit ve altındaki tesisler
Kategori B: Yıllık emisyon miktarı 50.000 tonCO2 eşdeğeri ‘ den büyük 500.000 tonCO2 eşdeğerine eşit veya daha az olan tesisler
Kategori C: Yıllık emisyon miktarı 500.00 tonCO2 eşdeğeri üzerindeki tesisler
Düşük Emisyonlu Tesisler: Yıllık emisyon miktarı 25.000 tonCO2 altındaki tesisler (Basitleştirilmiş İzleme Planı sunabilirler)
Yıllık Tahmini Emisyon Hesabı;
İzleme planı hazırlandıktan sonra sistem üzerinden Bakanlık’ a gönderilir. Değerlendirme sonrasında eksiklikler görülür ise sistem üzerinden eksikliklerin giderilmesi için 60 gün süre verilir. Eksikliklerin giderilmesi ile tekrar başvuru yapılır. Değerlendirme sonrasında eksiklikler görülmez ise izleme planı onaylanır.
Akredite kuruluş ile sözleşme yapılması
TÜRKAK tarafından akredite olmuş kuruluşlar ile raporlama yapılacak yılın 15 Kasım tarihine kadar o sene için sözleşmenin imzalanması gerekmektedir. Fiyatlandırma Bakanlık tarafından belirlenmiş olup, tesiste yapılacak çalışmanın adam-gün sayısına göre brüt asgari ücret ile çarpılması ile oluşturulur.
Stratejik Analiz Çalışması
Doğrulama kuruluşu ile ilk defa sözleşme yapılması durumunda, doğrulayıcı kuruluşun işletmenin incelenmesi, yapılan işlemler, ölçü aletleri, prosedürler, izleme planı gibi tesis hakkında bilgi toplanması çalışmasıdır. Yenilenen sözleşmelerde bu çalışmanın yapılma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Saha Denetimi
Doğrulayıcı kuruluş, sene bittikten sonra bir önceki senenin denetimi için (örneğimize göre 2018 senesi için 01.01.2019 tarihinden itibaren) tesisin dahil olduğu kategori sınıfına göre hesaplanan adam-gün sayısına göre işletmede yapacağı çalışma olarak izah edilebilir. Bu süreç içerisinde işletmede herhangi bir değişiklik olup olmadığı, izleme planında değişiklik olmasına yol açabilecek bir durum oluşup oluşmadığı, rapor yılı için hesapladığı tonCO2 eşdeğeri’ ni hesaplamak için kullandığı verileri nereden temin ettiği, bu bilgilerin uygun olup olmadığı, yapılan hesapları, iç tetkiki, prosedürleri, kaynak akışlarının kontrolü amacı ile yapmış olduğu çalışmadır. Bu esnada işletmeden gerekli evrakları temin eder.
Ofis Çalışması
İşletmeden toplamış olduğu veriler ile doğrulayıcı kuruluş kendi ofisinde, almış olduğu veriler ve bilgiler ile doğrulama için çalışmasını yapar. Saha denetimi esnasında temin edilemeyen eksik evrakları da bu çalışma sırasında değerlendirir.
Emisyon Raporunun Sistemden Gönderilmesi
İşletme, raporlama dönemine ait olan yıllık emisyon raporunu, Bakanlıkça onaylanmış izleme planına istinaden topladığı veriler ışığında hazırlar. Raporlamada işletmenin sera gazı emisyonları, İ&R Tebliği hükümleri uyarınca farklı yöntemler kullanarak hesaplanabilir. Bunlar;
- Hesaplama Temelli Yöntem (standart yöntem ve kütle denge yöntemi): Faaliyet verisi (tüketilen yakıt ve veya proseslere giren/çıkan madde) üzerinden sera gazı emisyonlarının hesaplanması esasına dayanır.
- Ölçüm Temelli Yöntem: Bu yöntem ile emisyonlar doğrudan baca gazından ölçülmektedir. Böylece dolaylı hesaplamalara gerek kalmadan, raporlama dönemi boyunca gerçekleşen emisyonlar birebir ölçülebilir. Ölçüm temelli yöntemde temelde iki parametre izlenir ve raporlanır; baca gazındaki sera gazı konsantrasyonu ve baca gazı akış miktarıdır. iki parametrenin çarpımı, tesisin sebep olduğu emisyonları verir.
Emisyon Raporları hazırlanırken 31 Aralık tarihinden sonra bir önceki sene için hazırlanmış emisyon raporu, Bakanlık sistemi üzerinden, onaylanmış olan izleme planı baz alınarak hazırlanır. Hazırlanan emisyon raporu, anlaşmalı doğrulayıcı kuruluşun sisteminde gözükmesi için doğrulayıcı kuruluşa sistem üzerinden yetki verilmesi gerekmektedir.
Doğrulama Çalışması
İşletmeden aldığı bilgileri ve emisyon raporunun doğrulayıcı kuruluş tarafından kontrol edilmesi ve hesapların, izleme planındaki prosedürler ile aynı olup olmadığı, verilerin temin edilen verilerle uyumlu olup olmadığı kontrolleri yapılarak, raporun makul güven seviyesi içerisinde doğrulama yapılacağı çalışmadır.
Bağımsız Gözden Geçirme
Doğrulayıcı kuruluş içerisinde emisyon raporunun, doğrulama sürecinde yer almamış başka yetkin bir personel tarafından değerlendirme işlemidir. Bu personelin atanmış bir Baş doğrulayıcı olması gereklidir.
Raporun Doğrulanması
Bağımsız Gözden Geçirme süreci tamamlandıktan sonra doğrulayıcı kuruluş tarafından emisyon raporu bilgilerini içeren bir değerlendirme raporu yazılarak, gerekli şartların sağlanması durumunda sera gazı emisyon raporu doğrulanarak Bakanlık sitemi üzerinden yayımlanır.
Raporun Bakanlık’ a Sistem Üzerinden Gönderilmesi
Yayımlanan rapor, işletme yetkilisi tarafından raporda bulunan referans numarası kullanılarak sistem üzerinden Bakanlık’ a gönderilir.